گلاب
تاریخ: يك شنبه 5 بهمن 1393
منبع:
بازدید: 345
خلاصه:
گلاب چیست?
گل محمدی از خانواده ی گل سرخ با گل برگ هایی به رنگ صورتی است. این گل ها در خرداد ماه ظاهر می شوند و گلاب گیری انجام می گیرد. گل محمدی رایحه ی خوشی دارد، به همین ترتیب گلاب نیز همین رایحه ی خوش را در خود تثبیت می کند. براساس مدارک موجود، ایرانیان اولین قومی بودند که از «گل سرخ»، گلاب و اسانس آن را به روش تقطیر به دست آوردند و سپس این فن را به سایر نقاط دنیا انتقال دادند. «ابن سینا» دانشمند بزرگ ایرانی، تحقیقات وسیعی در مورد استخراج اسانس ها به روش تقطیر داشته است. نام گلاب با فرهنگ سنتی و باورهای مذهبی مردم نیز درآمیخته است. گلاب خاص ایران است و مهم آن است که فقط در شهر کاشان به عمل می آید.
متن کامل:
طبق تعریف استاندارد، گلاب به حاصل تقطیر گل های سرخ "گل سرخ محمدی" از تیره ی گل سرخیان تازه چیده شده با آب و آب و بخار که اسانس غیر محلول در آب آن از محلول آبکی جدا شده است، اطلاق می گردد که باید در ظرف‌هایی که دارای مقدار اندکی هوا باشد نگهداری گردد. برای تهیه ی گلاب از گلبرگ های گل سرخ محمدی تازه چیده شده به همراه آبی که دارای استانداردهای آب آشامیدنی می باشد، استفاده می گردد. از تقطیر مجدد گلاب، فراورده‌ای به دست می‌آید که به آن گلاب دو آتشه می گویند. اگر مجداً گلاب دو آتشه را تقطیر کنند گلاب غلیظی از نظر اسانس به دست می‌آید که فوق العاده معطر بوده و در حقیقت گلاب ناب و خالص است. گلاب اصل، شفاف ، روشن ، بدون رسوب است و بوی آن بوی مطبوع گل محمدی و فاقد بوی ترشیدگی است. طعم گلاب نیز سنگین و کمی مایل به تلخی است که از جمله مهمترین نشانه‌های اصل بودن گلاب به شمار می‌رود. اسانس گل سرخ یا رز یا محمدی، چون گرانترین اسانس دنیا است هرگرم آن معادل یک گرم طلا دربازارجهانی است.
تولید گلاب وکشت گل محمدی
در حال حاضر در نقاط مختلف ایران در کنار روش صنعتی بیشتربن استفاده از روشهای سنتی گلاب می‌گیرند با این حال مرکز اصلی تولید عطر و گلاب، کاشان می‌باشد. میزان تولید گل در منطقه کاشان حدود 7 هزار تن می‌باشد که در سطح بیش از ششصد هکتار کاشته شده است چون هدف از تقطیر گل در ایران تهیه گلاب می‌باشد، میتوان گفت که عطر یک تولید جنبی بشمار می‌آید. نوع گل سرخ در کاشان از مرغوبترین نوع رز به شمار می‌رود و بصورت گلستانهای زیبا در دامنه کوههای کرکس به دست می آید.
روش تهیه گلاب:
طبق سنت قديم، براي هر 30 كيلوگرم گل، 50 ليتر آب در نظر مي‌گيرند كه گلاب حاصل از اين مقدار 30 ليتر است و به آن «گلاب مايه يا عطري» گويند. از تقطير مجدد گلاب مايه، فرآورده‌اي به دست ميآيد كه به آن گلاب دو آتشه يا استاندارد گفته مي‌شود. اين نوع مرغوب‌تري از گلاب است كه مزه و بوي آن بسيار تلخ‌تر از گلاب مايه است ولي به دليل آن‌كه آب به كار رفته در آن بيشتر تبخير شده و گلاب حاصله غليظ‌تر است بيشترين اثر درماني را دارد لذا تهيه اين گلاب براي مصارف خانگي و درماني مناسب است. البته از تقطير مجدد، گلاب دوآتشه غليظ‌تري به دست ميآيد كه بسيار معطر است و در حقيقت آن را گلاب ناب و خالص مي‌نامند كه كمتر در بازار عرضه مي‌شود. گاهي نيز از گل‌هايي كه به صورت تفاله درآمده‌اند به همراه كمي گل تازه براي توليد مجدد گلاب استفاده مي‌شود كه گلاب به دست آمده را «پساب» گويند كه كيفيت بسيار نازلي دارد و طبيعتا اثرگذاري ضعيفي داشته و در اصل خاصيت درماني ندارد.
گلاب طبیعی را بشناسیم
طبق تعریف اداره استاندارد، مخلوط کردن اسانس های مصنوعی با آب به هر نسبت و عرضه آن به نام گلاب غیر مجاز بوده و تقلب محسوب می شود. از جمله ویژگی‌های گلاب مرغوب و خوب شفافیت، صافی و بیرنگی آن است. گلاب باکیفیت هرگز ناخالصی ندارد و بافت آن کاملا همگن است. طعم گلاب مرغوب و سنتی که خواص درمانی و دارویی دارد لطیف، سبک و مایل به تلخی است. علاوه بر این وقتی به ظاهر گلاب نگاه می‌کنید کاملا شفاف است و هیچ‌گونه ناخالصی در آن دیده نمی‌شود. یکی دیگر از راه‌های شناسایی گلاب سنتی و مرغوب آن است که مقدار کمی از آن را کف دستتان بریزید. اگر با همین مقدار کم، عطر گلاب فضای اتاق و محیط اطراف شما را پر کرد و همه متوجه عطر و بوی آن شدند نشانه‌ای از خالص بودن و باکیفیت بودن گلاب است. تمام این فاکتورها در کنار هم، نشان دهنده مرغوبیت و کیفیت مناسب گلاب است. بنابراین هنگامی که در مورد یکی از این فاکتورها تردید کردید باید درباره میزان خلوص و طبیعی بودن گلاب و اسانس به کار رفته در آن یا شرایط تهیه و تولید آن، بیشتر تحقیق کنید. در صورتي که بوي پلاسيدگي از گلاب استشمام شود، بايد از مصرف آن خودداري کرد.
خواص درمانی گلاب:
درمان بیماری های گوارشی:
ضدعفوني‌كننده، برطرف‌كننده بيماري‌هاي گوارشي، مقوي معده و قلب و تسكين‌دهنده دردهاي روماتيسمي است و ضدتهوع خوبي است. مصرف گلاب برای دل‌پیچه‌ها مفید است به خصوص زمانی که نفخ به عضلات دستگاه گوارش فشار وارد می‌کند. گلاب بیشتر، به عنوان یک ماده ضدنفخ و بادشکن مطرح است یعنی باعث کاهش گازهای دستگاه گوارش می‌شود. این گازها ذرات ریزی هستند که یا جذب بدن می‌شوند یا به صورت باد گلو خارج می‌شوند. علاوه بر این خاصیت، گلاب می‌تواند تا حدودی از اسهال جلوگیری کند. گلاب همچنین برای بیماری های گوارشی مانند نفخ، دل به هم خوردگی و اسهال مزمن مفید است و در رفع دردهای روماتیسمی نیز تاثیر دارد. این ماده قلب و معده را تقویت می کند و اضطراب را از دل دور می کند.
رفع بیماریهای پوستی:
یکی از مهم ترین کاربردهای گلاب، جهت مواظبت از پوست است. گلاب برای انواع پوست ها به خصوص پوست های خشک و حساس مناسب است. یکی از موارد استفاده ی گلاب جهت پاک کردن پوست می باشد و می توان به جای محصولات شیمیایی پاک کننده، از آن استفاده کرد. استفاده ی دیگر آن جهت طراوت و تازگی پوست است؛ بدین گونه که پس از هر بار استحمام که منافذ پوست بازتر هستند، گلاب را به پوست صورت بمالید. در این حالت اسانس موجود درگلاب به سرعت جذب پوست می شود که با توجه به اثرات آن در افزایش جریان خون، باعث شادابی پوست می گردد. البته استفاده ی مداوم از این روش می تواند این اثرات مطلوب را ایجاد کند.
ضد استرس به دلیل خوشبو بودن:
ترکیباتی مانند گلاب و سایر عرقیات معطر می‌توانند آرام بخش باشند به همین دلیل برای درمان افسردگی، اضطراب، ناراحتی‌های اعصاب و بی‌خوابی تا حدودی موثرند. البته نمی‌توان گفت که گلاب یک داروی خواب‌آور است اما چون بوی خوبش باعث آرامش می‌شود، می‌تواند در خواب فرد موثر باشد. برای رفع استرس، اضطراب و افسردگی‌تان می‌توانید مقداری گلاب بنوشید یا آن را استشمام کنید. با این حال بهتر است ابتدا دلیل ناراحتی عصبی در شما مشخص شود.
کاهش خستگي و تقويت قلب:
يکي از روش‌هاي طبيعي و موثر براي افزايش نشاط و کاهش خستگي بدن گنجاندن عرقيجات گياهي همچون گلاب خنک به برنامه غذايي است. نوشيدن گلاب خنک در تابستان و حتي ماه‌هاي پيش از شروع تابستان به کاهش ميزان حرارت بدن و همين‌طور تقويت بدن و افزايش توان بدن کمک مي‌کند.
گلاب از دیدگاه طب سنتی:
برگ‌هاي گل محمدي را وقتي با قند نرم بسايند، خميري ساخته مي‌شود كه آن را «گل‌قند» گويند كه مسهلي بسيار قوي است.
روزانه نوشيدن دوغ مخلوط با كمي گلبرگ‌‌هاي گل‌محمدي براي تنظيم كار جهاز هاضمه بسيار نافع است.
جهت رفع بوي بد دهان كه ممكن است در اثر جمع شدن صفرا در معده با نشانه‌هايي نظير تلخي دهان، كمي اشتها و زردي چشم باشد، بهتر است از روش غرغره گلاب با قدري سركه استفاده كنيد.
گلاب برای زمان خواب نیز بسیار عالی است و شما می توانید با استفاده از یک پارچه که به گلاب آغشته شده است به راحتی بخوابید.
گلاب ضدعفونی کننده است؛ برای درمان زخم ها و جلوگیری از چرکی و عفونی شدن آن، مورد استفاده قرار می گیرد.
گلاب، ماهیچه ها و روده ها و رگ های خونی را منقبض می کند تا مانع افتادن دندان، ریزش مو، چروک شدن پوست و از بین رفتن استحکام روده ها، ماهیچه های ناحیه شکم و اندام ها شود. علاوه بر آن با انقباض رگ های خونی مانع از خون ریزی بر اثر زخم و خراش می شود.
گلاب با باکتری مبارزه می کند؛ در درمان اسهال، وبا، حصبه، مسمومیت غذایی و بیماری های دیگری که بر اثر باکتری به وجود می آید، موثر است. گلاب در درمان عفونت های باکتریایی داخلی مانند روده، معده، مجرای ادراری، عفونت های خارجی روی پوست، گوش و چشم نیز موثر است.
از بُخور گلاب می توان برای درمان گلودرد و بیماری های تنفسی استفاده نمودبرای معالجه اشخاص گرمازده، بهترین راه خورانیدن گلاب همراه با مقداری یخ است. گلاب بهترین نوشیدنی برای کسانی است که دچار خونریزی سینه و گلو هستند. نوشیدن گلاب خنک، گرمی درون را از بین می برد و بدن را تقویت می کند و بوییدن آن برای تقویت قلب و رفع بیهوشی و تقویت حواس باطنی مفید است.
شیوه نگهداری گلاب
بسیاری از کارشناسان بر این باورند که برای نگهداری گلاب بهتر است آن را درون ظرفی پاکیزه و کاملا تمیز نگهداری کرد. در صورتی که گلاب به صورت صنعتی تهیه شده باشد بهتر است آن را در همان ظرف اولیه نگهداری کنید اما دقت داشته باشید که در ظرف را کاملا بسته و آن را در محیطی خنک و دور از تابش نور خورشید قرار دهید. به این ترتیب با گذشت زمان تغییری در خواص درمانی، عطر و طعم گلاب ایجاد نمی‌شود و برای مدت‌های طولانی قابل استفاده است. همانطور که در استاندارد آمده است، گلاب باید در ظروف شیشه ای، ترجیحا رنگی و شفاف بدون هوا در شرایط بهداشتی پر گردد. این شیشه ها باید کاملا خشک، نو و تمیز باشند، درب بندی آن کاملا مناسب، غیر قابل نفوذ و جنس درپوش بر روی گلاب بی اثر باشد. از این رو گروه صنعتی یک و یک، با در نظر گرفتن بسته بندی های شیشه ای به همراه درب فلزی که هیچ گونه اثری روی کیفیت محصول نداشته، به عرضه ی یک محصول با کیفیت به هنگام عرضه و در طول زمان نگهداری، به مصرف کننده پرداخته است .گلاب را باید در یخچال و ظروف شیشه‌ای نگهداری کنید و این را بدانید که اسانس گلاب نسبت به مواد تشکیل دهنده ظروف پلاستیکی واکنش نشان داده و کیفیت خود را ازدست می‌دهد. لذا از نگه داشتن آن در این نوع ظروف اجتناب کنید.